ΕΙΔΗ ΕΠΙΓΡΑΦΩΝ

Η κατηγοριοποίηση των επιγραφών σε είδη ανάλογα με το περιεχόμενό τους επιτρέπει τον καλύτερο έλεγχο του υλικού και δίνει τη δυνατότητα της μελέτης των επιγραφικών συνηθειών τόσο σε μικρές αλλά και σε ευρύτερες γεωγραφικές περιοχές όσο και στη διαχρονική τους εξέλιξη. Η κατάταξη αυτή σε ομάδες είναι συχνά μια αναγκαία αλλά μη δεσμευτική σύμβαση, καθώς ο μελετητής αναγκάζεται να συνεξετάσει επιγραφές ποικίλλου περιεχομένου που ανήκουν σε διαφορετικές χρονικές περιόδους, ανάλογα με το υλικό και τον στόχο της έρευνάς του. Επειδή οι περισσότερες επιγραφές είναι αποσπασματικές, απαραίτητη προϋπόθεση για την κατάταξη μιας επιγραφής σε μια συγκεκριμένη κατηγορία είναι να σώζεται στο κείμενο ικανό τμήμα του κειμένου από λέξεις και/ή φράσεις που αποτελούν χαρακτηριστικά γνωρίσματα της συγκεκριμένης ομάδας επιγραφών, ή ο φορέας γραφής και τα αρχαιολογικά συμφραζόμενα να είναι δηλωτικά μιας συγκεκριμένης κατηγορίας.

Η κατηγοριοποίηση των επιγραφών μπορεί να γίνει με πολλά και διαφορετικά κριτήρια, όπως η χρονολόγηση (με βάση τη χρονική περίοδο στην οποία ανήκουν), η γεωγραφική περιοχή που βρέθηκαν (με βάση την πόλη, τον ιερό χώρο), ο φορέας της επιγραφής (με βάση τον τύπο ή το υλικό του αντικειμένου στο οποίο έχουν χαραχθεί τα κείμενα, π.χ. επιγραφές χαραγμένες σε αμφορείς ή σε μολύβδινους πεσσούς), ο τρόπος και η πρόθεση χάραξης (όπως π.χ. τα ανεπίσημα, πρόχειρα χαράγματα), ο μετρικός χαρακτήρας της επιγραφής (όπως π.χ. τα επιγράμματα για αθλητές ή για νεκρούς).

Δημόσιες, ιδιωτικές και ιερές επιγραφές

Μια γενική κατηγοριοποίηση είναι η διάκριση σε δημόσιες, ιδιωτικές και ιερές επιγραφές, σύμφωνα με την υπόδειξη του εντολέα για χάραξη μιας επιγραφής. Για τη χάραξη των δημόσιων επιγραφών η εντολή προέρχεται από την πόλη, τη βουλή, τον δήμο, τις φυλές ή τους κατά τόπους άρχοντες και βασιλείς. Η χάραξη γίνεται από επαγγελματίες χαράκτες, ελέγχεται από την πόλη και ακολουθεί ένα συγκεκριμένο τυπικό στη δομή και στο περιεχόμενο, ανάλογα πάντοτε με την περιοχή και την εποχή. Οι δημόσιες επιγραφές είναι τα αντίγραφα των δημοσίων εγγράφων που φυλάσσονταν στο δημόσιο αρχείο κάθε πόλης. Τα επίσημα κείμενα και οι αποφάσεις καταγράφονταν σε ξύλινες (λευκώματα) ή πήλινες πινακίδες ή σε πάπυρο και οι αρχές αποφάσιζαν αν ολόκληρο το κείμενο ή μέρος του κειμένου έπρεπε να χαραχτεί και σε λίθινα ή μεταλλικά αντικείμενα για να δημοσιοποιηθεί.

Οι ιδιωτικές επιγραφές έχουν εντολέα τους ένα φυσικό πρόσωπο, το οποίο ενδέχεται να χαράζει το ίδιο την επιγραφή, αν πρόκειται για πρόχειρα χαράγματα, ή να συντάσσει το κείμενο που πρόκειται να χαραχτεί. Αν πρόκειται για επιγραφές σε λίθο, όπως οι επιτύμβιες, ή σε μέταλλο, όπως ένα μεταλλικό ανάθημα, οι επιγραφές συνήθως χαράσσονται από επαγγελματίες.

Οι δημόσιες ή ιδιωτικές ιερές επιγραφές (tituli sacri) και οι ιεροί νόμοι (leges sacrae) βρίσκονται σε ναούς και ιερά και αποτελούν νομικές ρυθμίσεις για διάφορα ζητήματα που σχετίζονται με τον ιερό χώρο, όπως οι θρησκευτικές και τελετουργικές διαδικασίες, τα αναθήματα, οι κανόνες συμμετοχής στις τελετουργίες, οι θυσίες, η είσοδος στον ναό. Οι ιερές επιγραφές (ιαματικές επιγραφές, θρησκευτικά ημερολόγια, κατάλογοι θυσιών και ιερέων, ερωτήσεις και απαντήσεις από τα μαντεία, τάματα, προσευχές, όρκοι, κατάρες, προσκυνηματικές επιγραφές) ήταν συχνά εντοιχισμένες στα ιερά ή χαράσσονταν σε στήλες και άλλα αντικείμενα κάθε είδους.

Οι επιγραφές με κριτήριο το περιεχόμενό τους

Οι τρεις παραπάνω κατηγορίες ενεπίγραφων κειμένων είναι γενικές και προσφέρουν μια πρώτη ταξινόμηση η οποία συναντάται και σε όλες τις εκδόσεις επιγραφών σε corpora, αλλά δεν είναι ιδιαίτερα χρήσιμη για τη μελέτη. Έτσι, εντός των γενικών αυτών κατηγοριών, οι επιγραφές κατηγοριοποιούνται σε ακόμα περισσότερες ομάδες ανάλογα με το περιεχόμενό τους, για την ευχερέστερη έρευνα και μελέτη των κειμένων.

Νόμοι (leges), ψηφίσματα (decreta) και άλλες δημόσιες αποφάσεις

Στην κατηγορία των δημοσίων επιγραφών περιλαμβάνονται όλες οι επίσημες αποφάσεις της πόλης. Αν και όλες οι πρωτότυπες αποφάσεις αναγράφονταν σε φθαρτά υλικά τα οποία έχουν χαθεί, η επιλογή της αναγραφής σε λίθο ή μέταλλο προσδίδει στις συγκεκριμένες επιγραφές ένα χαρακτηριστικό μονιμότητας και μεγαλύτερης διατήρησής τους στο πέρασμα του χρόνου που για κάποιο λόγο επιθυμούσαν οι επίσημες αρχές. Επιπλέον, η χάραξη των δημοσίων κειμένων σε τοίχους ναών και ιερών ή σε πεσσούς και στήλες γύρω από ή μέσα σ' αυτούς, επικυρώνει την ισχύ τους, καθώς τίθενται κάτω από την προστασία των θεών.[1]

Νομικές αποφάσεις [43] και ρυθμίσεις της πόλης ή επιμέρους νομικές διατάξεις που αποτελούν μέρος μόνο μιας πληρέστερης νομοθεσίας δημοσιοποιούνται και γίνονται γνωστοί στο ευρύ κοινό [46a, 46b, 46c, 46d]. Δεν είναι βέβαιο πόσοι από τους πολίτες ήταν σε θέση να διαβάσουν τα κείμενα αυτά ή αν γίνονταν επίσημες προφορικές αναγνώσεις τους με τη φροντίδα της πόλης ούτε σε ποιο βαθμό οι γραπτοί νόμοι εφαρμόζονταν. Σε αντίθεση όμως με το προφορικό δίκαιο, ο πολίτης είχε τη δυνατότητα να ανατρέξει στο συγκεκριμένο κείμενο το οποίο, προφανώς λόγω της σπουδαιότητάς του, είχε χαραχθεί και τοποθετηθεί σε δημόσια θέα. Όταν ο νόμος επιβάλλεται από ένα μόνο πρόσωπο, ηγεμόνα, αυτοκράτορα ή σπανιότερα κάποιον άρχοντα ονομάζεται διάταγμα (edictum). Στις νομικές δημόσιες επιγραφές συμπεριλαμβάνονται και οι επίσημες επιστολές της πόλης ή ηγεμόνων, αρχόντων, αυτοκρατόρων που αφορούν δημόσια ζητήματα.

Μια σειρά άλλων νομικών κειμένων ρυθμίζουν κάθε παράμετρο της πολιτικής, οικονομικής και κοινωνικής ζωής της πόλης, καθώς και τις σχέσεις της με άλλες πόλεις ή βασίλεια. Οι συνθήκες [21] καθορίζουν τη φιλία και τη συμφωνία μεταξύ των συμβαλλομένων μερών κυρίως για αμοιβαία βοήθεια ή στρατιωτική συμμαχία και ισχυροποιούνται με την επίκληση στους θεούς και τον σχετικό όρκο, όπου προβλέπονται εγγυητές και ποινές για τους παραβάτες.

Με τις διαιτησίες μια πόλη-διαιτητής επιλύει τα προβλήματα δύο άλλων πόλεων που δεσμεύονται εκ των προτέρων να υπακούσουν στις αποφάσεις της. Στα ψηφίσματα που εκδίδονται από την πόλη, η απόφαση είναι αποτέλεσμα ψηφοφορίας μετά από πρόταση-εισήγηση κάποιου πολίτη. Πολύ συνηθισμένα είναι τα τιμητικά ψηφίσματα που αποδίδουν συγκεκριμένες τιμές ή προνόμια στα τιμώμενα πρόσωπα: έπαινο, στέφανο που αποδίδεται τιμητικά και κοσμεί συχνά και την ενεπίγραφη στήλη, ανδριάντα προς τιμήν του προσώπου, παράθεση γεύματος στο πρυτανείο, δώρα φιλοξενίας, θεϊκές τιμές που προέβλεπαν ανέγερση κτιρίων και βωμών, θέσπιση εορτών ή αγώνων προς τιμήν κάποιου σημαντικού ατόμου. Με την προξενία ένας πολίτης αναλαμβάνει τον ρόλο της φιλοξενίας και προστασίας ξένων στην πόλη του, οι οποίοι προέρχονται από την πόλη που απονέμει την τιμή της προξενίας, ενώ με τη θεωροδοκία οι τιμώμενοι πολίτες αναλαμβάνουν να υποδεχτούν και βοηθήσουν με κάθε τρόπο τους θεωρούς που έστελνε κάποια πόλη για την αναγγελία της τέλεσης θρησκευτικών γιορτών. Η πολιτογράφηση (πολιτεία) αφορά την απόδοση του δικαιώματος του πολίτη σε κάποιον ξένο, η ἰσοπολιτεία το δικαίωμα πολιτογράφησης μεταξύ των πολιτών δύο πόλεων και η ἐπιγαμία το δικαίωμα σύναψης γάμου, το οποίο συνήθως συνοδεύει το δικαίωμα της πολιτογράφησης.

Επίσης, με νομικές διατάξεις παραχωρούνται σε πρόσωπα διάφορα επιπλέον δικαιώματα, τα οποία μπορούν να μεταβιβάζονται και στους απογόνους, όπως: προτεραιότητα στη συζήτηση της ημερήσιας διάταξης της Βουλής και της Εκκλησίας του Δήμου (πρόσοδος πρὸς τὴν βουλὴν καὶ τὸν δῆμον πρώτωι μετὰ τὰ ἱερά), στην απονομή δικαιοσύνης (προδικία), στις μαντικές συμβουλές (προμαντεία) [52]· σίτιση στο Πρυτανείο με δημόσια δαπάνη, το οποίο μπορούσε να μετατραπεί και σε μόνιμο προνόμιο· τιμητική πρώτη θέση (προεδρία) σε αγώνες και δημόσια θεάματα· δικαίωμα παραμονής στην πόλη (μέτοικος)· απαλλαγή από τους φόρους (ἀτέλεια) ή ίση φορολογική μεταχείριση με τους πολίτες (ἰσοτέλεια)· δικαίωμα αγοράς και κατοχής γης και σπιτιού (ἔγκτησις γῆς καὶ οἰκίας), δικαίωμα εισαγωγών και εξαγωγών κυρίως για εμπόρους· δικαιώματα βοσκής ή κοπής ξύλων· ἀσυλία που διασφαλίζει το άτομο και την περιουσία του από παράνομη διαρπαγή.

Τιμητικές (titulihonorarii)

Τα τιμητικά ψηφίσματα (όπως οι τιμές και τα δικαιώματα που αναφέρονται παραπάνω στα ψηφίσματα) και οι τιμητικές αφιερώσεις συντάσσονται, για να τιμηθούν συγκεκριμένα πρόσωπα (συνήθως αναφέρονται στο κείμενο σε πτώση αιτιατική), τα οποία προσέφεραν κάποια υπηρεσία ή ωφέλησαν με κάποιο τρόπο την πολιτεία, ένα φαινόμενο ιδιαίτερα σύνηθες στη ρωμαϊκή περίοδο. Τιμητικές επιγραφές όμως συντάσσονται και από ιδιώτες [50], για να αποτίσουν τιμή σε ένα πρόσωπο που θεωρούν ότι προσέφερε μια ευεργεσία, αλλά και για να τιμήσουν νικητές σε αθλητικούς αγώνες (μια διακριτή υποομάδα). Η Guarducci διευκρινίζει ότι οι τιμητικές αφιερώσεις αφορούν πρόσωπα εν ζωή, ενώ οι αναθηματικές απευθύνονται σε θεούς, παρόλο που η τυπολογία των κειμένων και των τιμητικών αφιερώσεων ακολουθεί αυτή των αναθηματικών επιγραφών και περιλαμβάνει το χαρακτηριστικό ρήμα της ανάθεσης.[2]

Αναθηματικές (dedicationes), (προσ)ευχές (orationes), τάματα (ex-votos)

Οι αναθηματικές επιγραφές δηλώνουν αφιέρωση ενός αναθήματος σε κάποια θεότητα, για να εκφράσει ο πιστός την ευσέβειά του, τις ευχαριστίες του για κάποια ευεργεσία του θεού, ή για να ζητήσει τη βοήθειά του. Οι επιγραφές χαράσσονται συνήθως στο αντικείμενο που αφιερώνεται και το οποίο μπορεί να είναι σχεδόν κάθε είδους και υλικού αντικείμενο: αγάλματα, ειδώλια, βωμοί, όπλα, λάφυρα πολέμου, βραβεία αθλητικών ή δραματικών αγώνων, έργα τέχνης, εργαλεία, ακόμα και λογοτεχνικά και επιστημονικά κείμενα ή και σκλάβοι.[3] Το κείμενο περιλαμβάνει το όνομα του αναθέτη, το όνομα του θεού (συνήθως σε πτώση δοτική) και μια χαρακτηριστική αναθηματική λέξη (π.χ. ἀνέθηκε, ἀφιέρωσε), ενώ σε πρωιμότερες περιόδους το ίδιο το ανατιθέμενο αντικείμενο δηλώνει ότι αποτελεί κτήμα του θεού (συνήθως σε πτώση γενική ή και δοτική). Μια ευχετήρια (ex-voto) αναθηματική επιγραφή έχει σκοπό να ευχαριστήσει τον θεό για ένα προηγούμενο τάμα ή ευχή που εκπληρώθηκε. Συχνά στο κείμενο των επιγραφών αυτών υπάρχει δηλωτική σχετική λέξη ή φράση (π.χ. εὐξάμενος, εὐχήν, δι’ εὐχήν ή χαριστήριον, εὐχαριστήρια, ἐπήκοος). Τα ιάματα είναι συχνή αλλά ιδιαίτερη υποομάδα αναθηματικών επιγραφών, στις οποίες ο πιστός ευχαριστεί τον θεό (π.χ. τον Ασκληπιό στα κατά τόπους Ασκληπιεία) για την ίασή του από κάποια ασθένεια. Οι προσκυνηματικές επιγραφές συγκροτούν και αυτές ιδιαίτερη υποομάδα αναθηματικών επιγραφών, επειδή αποτίουν τιμή σε κάποιο θεό ως ένδειξη λατρείας ή ως έκφραση κάποιου αιτήματος για λογαριασμό του ίδιου ή άλλου προσώπου· στις επιγραφές αυτές η ανάθεση και η αφιέρωση δεν είναι κάποιο ενεπίγραφο αντικείμενο αλλά η ίδια η επιγραφή με την οποία δηλώνεται το προσκύνημα [45].

Επιτύμβιες ή επιτάφιες (titulisepulcrales)

Οι επιτύμβιες επιγραφές απαντούν σε κάθε αντικείμενο [1] που μπορεί να χρησιμεύει ως ταφικό σήμα, όπως στήλες [25a, 25b], κίονες, βάσεις αγαλμάτων, σαρκοφάγους, αγγεία. Το τυπικό που ακολουθείται στις επιτύμβιες επιγραφές ποικίλλει ανά εποχή, ανά τόπο και ανά περίσταση. Κάποιες αναφέρουν απλώς το όνομα του νεκρού, άλλες όμως είναι πολύστιχες με πληροφορίες για τη ζωή και τον θάνατο του νεκρού σε πεζό λόγο ή σε έμμετρο, τα επιτύμβια επιγράμματα, αρκετά από τα οποία μάλιστα είναι ιδιαίτερης λογοτεχνικής αξίας. Από την ελληνιστική εποχή και εξής το κείμενο των επιτύμβιων επιγραφών τυποποιείται με φράσεις, όπως: μνείας χάριν, χαῖρε (παροδῖτα), εὐψύχει. Μερικές φορές κάποιο συνήθως συγγενικό πρόσωπο φροντίζει για την ανέγερση του ταφικού μνημείου και αναφέρεται το όνομά του στην επιτύμβια επιγραφή. Επίσης, αναγράφονται κατάρες ή άλλες φράσεις για την προστασία του ταφικού μνημείου από πιθανό βανδαλισμό ή τυμβωρυχία οι οποίες σε ορισμένες περιοχές αναφέρουν ακόμα και συγκεκριμένα πρόστιμα, για να αποτρέψουν περιπτώσεις βεβήλωσης.

Απελευθερωτικές (manumissiones)

Οι απελευθερωτικές επιγραφές που δήλωναν την απελευθέρωση ενός δούλου είναι συχνές στην ελληνιστική και τη ρωμαϊκή περίοδο.Η απελευθέρωση ενός δούλου, επίσημη ή ανεπίσημη, γίνεται είτε από ιδιώτες είτε από την πόλη, η οποία επίσης είχε στην κατοχή της δούλους. Ο McLean[4] αναφέρει διάφορες περιπτώσεις απελευθερωτικών επιγραφών, όπως απελευθέρωση μέσω της διαθήκης του ιδιοκτήτη, μέσω της αφιέρωσης σε κάποιο θεό (αν και ενίοτε ο δούλος περνά στην ιδιοκτησία του θεού), μέσω εικονικής πώλησης σε τρίτο άτομο ή σε κάποια θεότητα, περίπτωση κατά την οποία ο δούλος εξαγοράζει την ελευθερία του αλλά, επειδή ο ίδιος δεν έχει δικαίωμα συμμετοχής σε νομικές πράξεις, εμφανίζεται κάποιος εικονικός αγοραστής.

Υπογραφές καλλιτεχνών

Ως υπογραφές καλλιτεχνών [23a, 23b] κατηγοριοποιούνται οι επιγραφές με το όνομα τεχνιτών και καλλιτεχνών, αγγειοπλαστών, χαλκουργών, ζωγράφων, γλυπτών [38], ψηφοθετών μωσαϊκών που κατασκεύασαν ένα έργο, άγαλμα, αγγείο. Αν πρόκειται για άγαλμα η υπογραφή του γλύπτη συνήθως χαράσσεται στη βάση του αγάλματος, ενώ στο αγγείο ο αγγειοπλάστης και ο ζωγράφος (κάποιες φορές δεν πρόκειται για το ίδιο πρόσωπο) υπογράφουν σε εμφανές σημείο του αγγείου. Το όνομα του καλλιτέχνη ή τεχνίτη συνοδεύεται στην επιγραφή από τύπο των ρημάτων ποιεῖν [24] και γράφειν (συνήθως στον αόριστο ή στον παρατατικό), μέσω των οποίων ο τεχνίτης, καλλιτέχνης, ζωγράφος, γλύπτης «υπογράφει» το έργο. Ο τύπος του ρήματος ἐχαλκούργησε χρησιμοποιείται για να δηλώσει το όνομα του τεχνίτη που επεξεργάστηκε το μέταλλο, ενώ το κατεσκεύασεν καιτο ἐπεσκεύασεν τον «εργολάβο» που ανέλαβε την κατασκευή και την επιδιόρθωση και αποκατάσταση αντίστοιχα.

Αρχιτεκτονικές – σημεία τεχνιτών

Σημεία τεχνιτών και κατασκευαστών, συνήθως αλφαβητικά ή αριθμητικά ή άλλα σύμβολα, αλλά και ονόματα των υπεύθυνων για την οικοδομική εργασία που εκτελείται, χρησιμοποιούνταν από τη φάση της εξόρυξης των λίθων μέχρι τη φάση της κατεργασίας τους και της κατασκευής ενός κτιρίου, συνήθως για να διευκολύνουν τη μεταφορά και την τοποθέτηση των δομικών στοιχείων στη σωστή θέση. Επίσης, σημεία τεχνιτών χρησιμοποιούνται και κατά την κατασκευή ενός αντικειμένου, τα οποία συχνά είναι ελάχιστα ή καθόλου ορατά. Ο McLean[5] διαχωρίζει τα σημεία που χρησιμοποιούνται κατά την εξόρυξη του μαρμάρου από τα λατομεία από τα κατασκευαστικά σημεία των τεχνιτών κατά τη διάρκεια της χρησιμοποίησης των λίθων.

Όροι, οδοδείκτες, μιλιάρια (horoi, miliaria)

Οι όροι[6] δηλώνουν τα όρια ή σύνορα μιας περιοχής που ανήκει σε μια πόλη, τα όρια του ασύλου ενός ιερού [22], της ιδιοκτησίας ενός ναού, μιας στρατιωτικής ζώνης (κατά τη ρωμαϊκή περίοδο), ή τα όρια μιας ιδιωτικής ιδιοκτησίας. Η αναγραφόμενη επιγραφή μπορεί απλώς να αναφέρει τη λέξη όρος, ο οποίος ενίοτε συνοδεύεται από μια γενική κτητική, αλλά μπορεί να είναι και πιο αναλυτική εμπεριέχοντας κάποιες φορές και λεπτομερείς απαγορεύσεις ή ιερούς νόμους, αν πρόκειται για την οριοθέτηση ιερού χώρου.

Τα μιλιάρια είναι κυλινδρικοί ή σπανιότερα ορθογώνιοι οδοδείκτες που δηλώνουν συγκεκριμένη απόσταση σε ρωμαϊκά μίλια από και προς την πλησιέστερη μεγάλη πόλη και ήταν τοποθετημένα σε όλο το ρωμαϊκό οδικό δίκτυο. Η Cooley επισημαίνει τη σύνδεση του οδικού δικτύου με την επιβολή της εξουσίας του αυτοκράτορα ερμηνεύοντας με αυτόν τον τρόπο και τη γενικευμένη χρήση της λατινικής γλώσσας στα μιλιάρια και στους οδοδείκτες ακόμα και σε περιοχές που η κύρια γλώσσα ήταν τα ελληνικά. Αναγράφουν συχνά τα ονόματα των αξιωματούχων ή του αυτοκράτορα/αυτοκρατόρων, στους οποίους αποδίδονται τιμές επειδή ήταν υπεύθυνοι για την κατασκευή ή επισκευή του δρόμου, και τον αριθμό των μιλίων από την πλησιέστερη πόλη (τα μίλια δηλώνονται ως Μ(ilia) ή ΜΙ(lia)) αλλά συχνά τοποθετούνται ανά ένα ρωμαϊκό μίλι σε στρατιωτικούς δρόμους, χωρίς τη χάραξη της απόστασης. Επίσης, οι ενεπίγραφες ερμαϊκές (αφιερωμένες στον Ερμή) στήλες τοποθετούνται ως όροι σε δρόμους, στις εισόδους σπιτιών και σε περάσματα.

Απολογισμοί–απογραφές (rationes), κατάλογοι, ευρετήρια (catalogi)

Κατάλογοι με οικονομικό περιεχόμενο, απολογισμοί και απογραφές περιλαμβάνουν τα αγαθά και τα αντικείμενα που είχαν ανατεθεί στους θεούς και την περιουσία του κράτους και των ιερών. Απολογισμοί και εκθέσεις πεπραγμένων των αξιωματούχων του κράτους και των ιερών (επιστατών, λογιστών, δημοσίων πωλητών, των ταμιών της θεάς Αθηνάς της αρχαίας Αθήνας), απογραφές και κατάλογοι των θησαυρών ενός ναού, όπως οι πλήρεις κατάλογοι που δημοσιεύονταν κάθε χρόνο στο ιερό της Δήλου, παρέχουν πολύτιμες πληροφορίες για την οικονομία της εποχής.

Οι κατάλογοι περιλαμβάνουν ονόματα αρχόντων, θεωρών, πρυτάνεων, προξένων, εφήβων, ιερέων, ευεργετών, πεσόντων στρατιωτών, νικητών σε αθλητικούς ή δραματικούς αγώνες, δημόσιων ή ιερών αντικειμένων. Ορισμένοι από αυτούς τους καταλόγους, όπως οι κατάλογοι των Αθηναίων εφήβων, είναι ταυτόχρονα και τιμητικά ψηφίσματα, ή όπως οι κατάλογοι πεσόντων είναι και επιτύμβιες επιγραφές που ανεγέρθηκαν με απόφαση και ψήφισμα.

Οι οικοδομικοί κατάλογοι καταγράφουν τα ονόματα όλων εκείνων που συνεισέφεραν στην κατασκευή ενός έργου και είναι υποομάδα των τιμητικών αλλά και των αρχιτεκτονικών επιγραφών.[7] Οι οικοδομικοί απολογισμοί είναι λεπτομερείς καταχωρήσεις όλων των δαπανών για ένα οικοδομικό έργο, όπως ο κατάλογος για την οικοδόμηση του Ερεχθείου στην Ακρόπολη της Αθήνας. Υπάρχουν ακόμα και ναυτικοί κατάλογοι που καταγράφουν τα πλοία, τον ναυτικό εξοπλισμό και τους υπεύθυνους γι’ αυτά.

Ιδιωτικές επιστολές

Επιστολές και μηνύματα ιδιωτικής φύσεως σε μολύβδινα ελάσματα [4a, 4b] και σε όστρακα από τη Μαύρη Θάλασσα, την Ισπανία και τη Σικελία φανερώνουν μια επιγραφική συνήθεια, της οποίας ελάχιστα δείγματα έχουν διασωθεί, πιθανότατα διότι οι περισσότερες τέτοιου είδους επιστολές ήταν γραμμένες σε φθαρτά ή επαναχρησιμοποιούμενα υλικά, όπως ο πάπυρος και οι ξύλινες κερωμένες πινακίδες.

Αρές (κατάδεσμοι, defixiones)

Κατάρες [49a, 49b] και μαγικά κείμενα χαραγμένα συνήθως πάνω σε μολύβδινα ελάσματα τοποθετούνταν μέσα σε τάφους, πηγές ή πηγάδια, με στόχο να προκαλέσουν κακό, ασθένεια ή απώλεια δύναμης σε κάποιον ή να επιτύχουν κάτι με τη μαγική τους δύναμη.[8]

Διάφορα (varia)

Στις διάφορες άλλες κατηγορίες επιγραφών εντάσσονται: μαγικά κείμενα, χρυσά ορφικά ελάσματα, συμβόλαια για περιουσιακά ζητήματα, διαθήκες, υποθήκες, ερωτήσεις και απαντήσεις σε μαντεία, μετρήσεις τιμών, βάρους και χωρητικότητας σε διάφορα αντικείμενα, ψήφοι, επιγραφές σε όπλα (βλήματα σφενδόνης , βέλη) [48a, 48b], επιγραφές πάνω σε νομίσματα.

Xαράγματα (graffiti)

Μια μεγάλη κατηγορία επιγραφών της αρχαιότητας αποτελούν τα χαράγματα (graffiti), ανεπίσημα ιδιωτικά χαράγματα σε κινητά αντικείμενα οικιακής ή άλλης χρήσης [2], αλλά και σε τοίχους κτιρίων, αγάλματα, μνημεία, βράχους. Οι επιγραφές αυτής της κατηγορίας προσδιορίζονται από τον τρόπο χάραξης και έχουν γενικά πρόχειρο και ανεπίσημο χαρακτήρα αλλά με βάση το περιεχόμενό τους ορισμένες θα μπορούσαν να ενταχθούν σε μια από τις παραπάνω κατηγορίες (π.χ. αναθηματικές, προσκυνηματικές).

Τα χαράγματα που είναι δηλώσεις ιδιοκτησίας απαντούν από την εμφάνιση των πρώτων αλφαβητικών επιγραφών και συνήθως το ίδιο το αντικείμενο δηλώνει ότι ανήκει σε κάποιον (εἰμί + το όνομα του ιδιοκτήτη σε γενική κτητική). Πολλά χαράγματα σε κεραμική, αλφαβητικά ή μη, αφορούν μάλλον την παραγωγή, διακίνηση και εμπόριο των αγγείων. Επίσης, σώζονται αλφαβητάρια[9] ή ορισμένα γράμματα σε αλφαβητική σειρά, πιθανόν ως εξάσκηση κάποιου που μαθαίνει να γράφει ή ως επίδειξη εγγραμματισμού.

Ακόμα, επιγραφές ή χαράγματα χωρίς εμφανές νόημα (nonsense inscriptions[10]), των οποίων η σειρά των γραμμάτων δεν αντιστοιχεί σε κάποια ελληνική λέξη, έχουν ερμηνευθεί: είτε ως προσπάθεια επίδειξης γνώσης του αλφαβήτου είτε ως λέξεις που δεν έχουν αναγνωστεί σωστά ή ανήκουν σε μια μη αποκρυπτογραφημένη γλώσσα [47].